درس نهم فارسی هشتم :نوجوان باهوش

درس" نوجوان باهوش "
نام نیکو گر بماند ز آدمی به کزو ماند سرای زرنگار (سعدی)
معنی بیت: اگر خوشshy;نامی از انسان به یادگار بماند، بهتر از آن است که از او خانهshy; های مجلّل
و اشرافی بر جای بماند.
میرزا ابوالقاسم قائم مقام (۱۱۵۸ خورشیدی در هزاوه اراک - ۱۲۱۴ خورشیدی در تهران)
میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی( ۱۱۹۳ - ۱۲۵۱ هzwj;.ق) از ت مداران و صاحب منصبان صاحب نام و اهل هنر و ادبیّات در نیمه اوّل قرن سیزدهم هجری بود.
تبار:
میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی، معروف به میرزا بزرگ از سادات فرزند سیدالوزراء میرزا عیسی، از مردم هزاوه فراهان از توابع اراک بود.اجداد او صاحب نام بودند و چند تن از آنان به خدمات مهم دولتی اشتغال داشتند. او در سال 1193 هجری قمری به دنیا آمد و زیر نظر پدر دانشمند خود تربیت یافت و در تهران کارهای پدر را انجام داد و در آغاز جوانی علوم متداوله را آموخت.
زندگی ی:
میرزا ابوالقاسم سپس به تبریز نزد پدرش، که وزیر آذربایجان بود، رفت. چندی در دفتر عباس میرزا ولیعهد به نویسندگی اشتغال ورزید و در سفر های جنگی با او همراه شد و پس از آنکه پدرش انزوا گزید، پیشکاری شاهزاده را به عهده گرفت. نظم و نظامی را که پدرش میرزا بزرگ آغاز کرده بود، تعقیب و با کمک مستشاران فرانسوی و انگلیسی سپاهیان ایران را منظم کرد و در بسیاری از جنگهای ایران و روس شرکت داشت.
در سال ۱۲۳۷ هجری قمری پدرش میرزا بزرگ قائم مقام درگذشت و بین دو پسرش، میرزا ابوالقاسم و میرزا موسی، بر سر جانشینی پدر نزاع افتاد و حاجی میرزا آقاسی به حمایت میرزا موسی برخاست، ولی اقدامات او به نتیجه نرسید و سرانجام میرزا ابوالقاسم به امر فتحعلی شاه به جانشینی پدر با تمام امتیازات او نائل آمد و لقب <<سیدالوزراء>> و <<قائم مقام>> یافت و به وزارت نایب السلطنه ولیعهد ایران ( محمد علی شاه) رسید و از همین تاریخ بود که اختلاف حاجی میرزا آقاسی و قائم مقام به وجود آمد.
<<میرزا محمد تقی خان فراهانی>>(زاده: ۱۱۸۶، درگذشته:۲۰ دی ۱۲۳۰) مشهور به امیرکبیر، یکی از صدراعظم های ایران در دوره ناصرالدین شاه قاجار بود.
<<میرزا محمد تقی خان فراهانی>> (زاده: ۱۱۸۶، درگذشته:۲۰ دی ۱۲۳۰) مشهور به امیرکبیر، یکی از صدر اعظم های ایران در دوره ی ناصرالدّین شاه قاجار بود. اصلاحات امیرکبیر اندکی پس از رسیدن وی به صدارت آغاز گشت و تا پایان صدارت کوتاه او ادامه یافت. مدت صدارت امیر کبیر ۳۹ ماه (سه سال و سه ماه) بود. وی مؤسس دارالفنون بود که برای آموزش دانش و فناوری جدید به فرمان او در تهران تأسیس شد. همچنین انتشار رومه وقایع اتّفاقیه از جمله اقدامات وی به شمار می آید. امیرکبیر پس از این که با توطئه اطرافیان شاه از مقام خود برکنار و به کاشان تبعید شد، در حمّام فین به دستور ناصر الدّین شاه به قتل رسید. پیکر وی در شهر کربلا به خاک سپرده شده است.

معنی واژه های درس

ارادت : دوستی، از روی اعتقاد و ایمان
سرشار: لبریز، پر
از قضا:اتّفاقاً
سرشناس:معروف، شناخته شده
استعداد :توانایی، آمادگی
شاهد: حاضر، گواه، محبوب و معشوق، خدای تعالی
انیس: یار و همدم، اُنس گیرنده
شیوع: همه گیر شدن، آشکار شدن، متداول شدن
بهانه: دست آویز، عذر بیجا
صدراعظم:نخست وزیر
پشتکار :پایداری در پیش بردن و اتمام کاری
طراوت:شادابی، تازگی
تعارف:خوش آمد گفتن به یکدیگر، پیشکش دادن
فلسفه: علمی که در باره ی حقایق موجودات و علل وجود آنها بحث می کند.
جهل: نادانی
لهجه:زبان، طرز سخن گفتن و تلفّظ، شکلی از یک زبان که با تغییراتی در یک ناحیه تکلّم شود. مثل: گیلکی، لری و.
حکمت: دانش، دانایی،
عدل: راستی
لیاقت:شایستگی، سزاوار، درخور بودن
حلاوت:شیرینی
مکث: درنگ کردن
خرافات: سخنان بیهوده، افسانه، آنچه اساس علمی و معنوی نداشته باشد.
منشأ:محلّ پیدایش، اصل
خطاب: رویاروی سخن گفتن
مونس: یار، همدم
درد :رنج، ناخوشی، بیماری
وجد: خوشی بسیار، ذوق و شوق
درمان :علاج، دارو، چاره، دوا
هلهله:فریاد شادی، صدای درهم و برهم مردم
ذکاوت: تیز هوشی، زیرکی
رسا: بلند، رسنده
رمیده : ترسیده، گریخته
زهر:سم
ساقی:کسی که نوشیدنی به دیگری دهد.
آبله = نوعی بیماری واگیر دار
/ ارادت = میل ، دوستی از روی بی ریایی
/ استعداد= آمادگی ، توانایی
/ تعارف = خوش آمد گفتن به یک دیگر
/ حلاوت = شیرینی
/ خطاب = رویا رو سخن گفتن
/ ذکاوت = تیز هوشی
/ رسا = بلند ، رسنده ، کلام شیوا
/ سرشناس = معروف ، نامدار /
شیوع = فاش شدن ، رایج شدن
کاشف = آشکار کننده ، کشف کننده
نامی = مشهور، نام آور
/ واکسینه = واکسن زده شده ، مایه کوبی شده
/ هلهله = فریاد شادی

نکات برجسته ی درس و معنی بیت های درس:

کاغذ ذهن: ترکیب اضافی، اضافه ی تشبیهی. ذهن به کاغذ تشبیه شده است که در آن چیزی می نویسند.

قلّک ذهن: اضافه ی تشبیهی. ذهن به قلّک تشبیه شده است که در آن چیزی می ریزند.

1-به جهان خرّم از آنم که جهان خرّم از اوست عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست

معنی بیت: شادابی و سرزندگی من در این جهان هستی، به این دلیل است که جهان ساخته ی دست اوست ( خدا) و شادابی اش را از

او می گیرد. من عاشق تمام مخلوقات عالم هستم زیرا همه ی هستی را او خلق کرده است.

2-به حلاوت بخورم که شاهد ساقی است به ارادت بکشم درد که درمان هم از اوست (سعدی)

معنی بیت: زهر را به شیرینی و شادی تمام سر می کشم زیرا ساقی، معشوق زیبارو و حقیقی ( خدا) است. هر دردی را با اشتیاق می پذیرم و تحمّل می کنم زیرا که درمان درد نیز نزد همان طبیب (خدا) است.

3-ستاره ای بدرخشید و ماه مجلس شد دل رمیده ی ما را انیس و مونس شد (حافظ)

معنی بیت: ستاره ی بی مانندی شروع به درخشیدن کرد و همچون ماه تابان، روشن کننده ی مجلس شد و برای دل های نا آرام و وحشت زده ی ما، یار و همدم مناسبی گردید.

اشاره به تولّد رسول اکرم (ص) دارد که به عنوان برگزیده ترین انسان، پا به جهان هستی نهاد.

خود ارزیابی
1- سؤالات قائم مقام فراهانی برای آزمایش فرزندانش چه بود؟
الف- کاشف الکل که بود ؟
ب- این شعر از کیست ؟
(( ستاره ای بدرخشید و ماه مجلس شد . دل رمیده ما را انیس و مونس شد ))
٢ - ویژگی های مشترک امیرکبیر و قائم مقام فراهانی چیست؟
هردو به مقام صدر اعظمی در ایران رسیدند و خدمات زیادی را برای ایران انجام دادند
٣ - خدمات قائم مقام فراهانی و امیرکبیر به ایران چه بوده است؟
قائم مقام توجه زیادی به اصلاحات در ایران داشت و زمینه سازحکومت داری به شیوه ی میهن پرستانه در ایران است و از نخستین کسانی است که به مبارزه با استعمار نوین در عصر جدید پرداخته است
امیر کبیر به مدرسه سازی نوین توجه داشت و در این راه مدرسه (( دارلفنون )) را که اولین مدرسه به شیوه نوین بود تاسیس کرد و همچنین رومه (( واقع اتفّاقیه )) با تلاش او منتشر شد و برای آگاه سازی مردم و دور کردن آن ها از جهل و خرافه همواره تلاش کرد

دانش زبانی :وابسته های اسم (1) صفت بیانی
به جمله های زیر، توجّه کنید.
دانشجوی کوشا، مقالۀ خوبی نوشت.
باغبان مهربان، گل های صورتی را کاشت.
گروه های اسمی جمله های بالا را در جدول زیر، می بینیم.

در هر چهار گروه اسمی، کلمه ای که بعد از اسم آمده است، <<صفت بیانی >> است که دربارۀ
چگونگی و ویژگی های اسم، توضیحاتی را بیان می کند. صفت بیانی معمولاً پس از اسم
می آید و <<وابستۀ پسین >> اسم به شمار می آید.
در نمونه های بالا واژه های کوشا، خوب، مهربان و صورتی، صفت بیانی هستند.

1. واژه های مهمّ املایی را از متن درس بیابید و بنویسید.

2. در هر یک از جمله های زیر، صفت های بیانی را بیابید.
ن اندیشمند، در سربلندی ایران عزیز، نقش مؤثر داشته اند.

من آینده ای درخشان برای این نوجوان می بینم.

برگ های سبز، زیر نور گرم خورشید می درخشیدند.

3. کلمات زیر را با صف تهای بیانی مناسب، گسترش دهید.
نمونه: حرم حرم مطهّر
مطالب: مطالب مهم کاشف:کاشف بزرگ
لهجه: لهجه ی غلیظ دریا:دریای مواج

درس سیزدهم: اُسوهٔ نیکو

درس دوازدهم: خدماتِ متقابل اسلام و ایران

درس یازدهم: عهد و پیمان، عشق به مردم، رفتار بهشتی، گرمای محبّت

درس دهم:کلاس ادبیات

درس نهم: نصیحت امام

درس هشتم: زندگی همین لحظه هاست

درس هفتم: علم زندگانی