درس هفتم فارسی هشتم:آداب نیکان

واژه های درس
آورده اند:حکایت کرده اند
مریدان:ارادتمندان
عرض کردن:گفتن
باری: به هر جهت
مرشد: راهنما
بی حساب: بی اندیشه
مستمع: شنونده
نیت: هدف
بغض:گرفتگی گلو از غصه
ذکر:یاد خدا
زیست: زندگی
چرتکه: ابزاری است برای محاسبه و آن چهارچوبی است دارای تعدادی میله که هر میله خود دارای تعدادی مهره است که به وسیلة آن عمل جمع و تفریق را انجام می دهند
چاپار: چپر. برید. پست . قاصد. نامه بر

پیک : قاصد، نامه بر
اسطرلاب: ستاره سنج ، ابزاری است که برای اندازه گیری محل وارتفاع ستارگان و دیگر اندازه گیری های نجومی بکار می رود.
هنجار: راه و روش و طریق و طرز و قاعده و قانون
داد و ستد: معامله
حریم: 1-اطراف، پیرامون، گرداگرد، حرم ۲. مکان مقدس ۳. محدوده، حیطه، قلمرو، مرز ۴. منطقه محافظت شده
حرمت: آبرو، احترام، اعتنا، اعزاز، بزرگداشت
پاس داشتن: 1 - پاسبانی کردن ، نگهبانی . 2 - رعایت کردن ، احترام گذاشتن . 3 - جستجو کردن ، تفتیش کردن
حصار: دیوار
ره آورد: سوغات-هدیه
مظاهر :نشانه ها
روح انگیز : آنچه روح را به هیجان آرد. دل انگیز. مفرح . شادی آور. روح بخش
جمال:زیبایی
متعالی: بلند، عالی، متعال، والا، رفیع
کمال: 1-استغنا، بلوغ، پختگی، رسایی، رشد ۲. بینش، حکمت، فضل، فضیلت، معرفت ۳. آداب دانی ۴. اعلی درجه، تام، تمام، تمامیت
غفلت:بی خبری
بی هیاهو: بی سر و صدا -آرام
غوغا: شور و فریاد
فضایل:برتری ها
جولاهه: بافنده-نساج
امیر را خاطر به آن شد: به ذهن امیر آمد

خود ارزیابی
1. سه درس که بهلول به جنید آموخت، چه بود؟آداب درست خوردن-درست سخن گفتن-درست خوابیدن
٢. در زندگی امروزی، چه آسیب هایی انسان را تهدید می کند؟ استفاده نسنجیده و نادرست از تکنولوژی و امکانات جدید که باعث شکسته شدن هنجارهای پذیرفته شده در هر جامعه می شود و می تواند انسان را از هویت اصلی خود دور سازد.در حالی که استفاده درست از این امکانات می تواند به پیشرفت جوامع کمک زیادی بکند.
٣. به نظر شما بهترین زمان سخن گفتن و بهترین زمان سکوت و خاموشی، چه هنگامی است؟<سکوت اوج تکلم است.> با سکوت می توان پیام خود را به دیگران منتقل کرد. گاهی سکوت بیش از تمام حرف ها مقصود را بیان می کند.اما برخلاف تمام توصیه ها به سکوت، انسان ناگزیر است در زندگی از زبان استفاده کند. بنابراین نحوهِ استفاده کردن از آن مهم است.حضرت علی(ع) در مورد سکوت پیامبر اکرم(ص) فرمود: سکوت آن حضرت در چهار چیز بود؛ در تفکر، تقدیر، حلم و حذر. تفکرش در باره دنیای فانی و عالم باقی بود. در تقدیر و اندازه گیری بر آن بود که همه مردم را به یک چشم ببیند و به گفته همه به یک نحو گوش دهد. صبور و بردبار بود، به طوری که از چیزی خشمگین یا متنفر نمی شد. حذر و پرهیزش نیز در چنگ اندازی به کارهای خیر و دوری از کارهای زشت بود.
در هر صورت سخن گفتن و سکوت کردن به موقع، گاه نشانه عقل است. سعدی گفته است: دو چیز طیره عقل است، دم فرو بستن به وقت گفتن و گفتن به وقت خاموشی.
همه این گفته ها مؤید آن است که انسان، باید یا درست حرف بزند و یا عاقلانه سکوت کند. فیثاغورث گفته است: یا خاموش باش یا حرفی بزن که از خموشی بهتر باشد.
همچنین آورده اند که:
مردی پیش پیامبر آمد و پرسید: ای پیامبر خدا، دانش چیست؟
فرمود: سکوت پیشی گرفتن و اندیشیدن.
پرسید: سپس چه؟ فرمود: گوش فرا دادن و شنیدن از دانایان.
پرسید: سپس چه؟ فرمود: به ذهن سپردن شنیده ها.
پرسید: سپس چه؟ فرمود: منتشر کرد.) آنها.
اگرچه در پیش خردمند خاموشی ادب است
به وقت مصلحت آن به که در سخن کوشی
(سعدی)

دانش زبانی گروه اسمی
به جمله های زیر، توجّه کنید.
مرد توانگر، ثروتش را به نیازمندان بخشید.
محمّد، خانۀ جدیدش را ساخت.
پسرک، شیرینی را به خواهر کوچکش داد.
اجزای جمله های بالا در جدول زیر آمده است.
نهاد مفعول متمّم فعل
مرد توانگر ثروتش را به نیازمندان بخشید
محمّد خانۀ جدیدش را ساخت
پسرک شیرینی را به خواهر کوچکش داد
آموختیم بدان سان که یکی از ارکان جمله، گروه اسمی است. گروه اسمی می تواند یک
کلمه یا بیشتر باشد. در جملات بالا برخی از اسم ها که در جایگاه نهاد، مفعول و متمّم،
به کار رفته اند، گسترش یافته اند. در جملۀ اول اسم <<مرد >> با واژۀ <<توانگر >> همراه شده است.
مهم ترین جزءِ گروه اسمی، <<هستۀ >> آن است. هستۀ گروه، همان اسمی است که کلمه ها یا
بخش های دیگر به آن افزوده می شوند. در نمونۀ زیر، هسته، به خوبی نشان داده شده است.
گل این گل این گل خوشبو این گل خوشبوی زیبا

فعالیت های نوشتاری
1. در متن درس، واژه هایی را بیابید که در آنها یکی از حروف <<ع، غ، ض، ذ >> به
کار رفته باشد؛ سپس معنای هر یک را بنویسید.ع و غ(عارف:خداشناس)طعام:غذا-بغض: کینه-غفلت : بی خبری/
ض عرض کرد: گفت-رضا : خشنودی/ذ ذکر:یاد خدا-ذهن : فکر/
2. در متن زیر، گرو ههای اسمی را بیابید و هستۀ هر یک را مشخص کنید.

انسان، موجودی اجتماعی است و جامعه، هنجارهای فرهنگی، سنّتهای اعتقادی و ارزش های خاصی دارد.

3. برای خواندن درست و مناسب متن <<آداب نیکان >> چه لحنی را باید برگزید؟این حکایت محتوای اندرزی دارد.و باید با لحن و آهنگ پند و نصیحت خوانده شود .به گونه ای که شنونده حس کند خودش مخاطب اندرز است.

نکته:
در برخی از کلمات، نشانۀ <<مد >> (~)به کار می رود؛ مانند <<درآمد، دست آورد،
آداب، الآن، قرآن، خوش آواز >>. این کلمات و مشابه آنها را باید شناخت و به
کاربرد نشانۀ >>~<< در آنها توجّه داشت. به کار نبردن نشانۀ <<مد >> در این گونه
واژه ها، ابهام و اشکال ایجاد می کند؛ مانند:
مآل اندیش ( عاقبت اندیش)مال اندیش(ثروت دوست)
در دسته ای دیگر از کلمه ها نیز از گذاشتن نشانۀ <<مد >> بر روی آنها باید
پرهیز کرد؛ مانند:
فرایند (فرآیند) پیشامد (پیش آمد)
دلارام ( دلآرام) همایش (همآیش)

درس سیزدهم: اُسوهٔ نیکو

درس دوازدهم: خدماتِ متقابل اسلام و ایران

درس یازدهم: عهد و پیمان، عشق به مردم، رفتار بهشتی، گرمای محبّت

درس دهم:کلاس ادبیات

درس نهم: نصیحت امام

درس هشتم: زندگی همین لحظه هاست

درس هفتم: علم زندگانی