درس یازدهم فارسی هشتم: پرچم داران

parcham

قصیدۀ << ای وطن >> در36 بیت به قلم ادیب الممالک فراهانی سروده شده است

که در کتاب فارسی هشتم درس دهم شش بیت از آن آمده است.و اینک به تمام ابیات آن از دیوان وی عنایت بفرمایید.

ای خزیده در این سرای کهن

وی دمیده چو گل درون چمن

نکته ای گویمــت که گر شنوی

شاد مانی به جان و زنده به تن

آدمی را چو هفـــت مهــــر به دل

نبــــــود کم شمار از اهریمن

مــهر ناموس و زندگـــانی و دین

عزت و خاندان و مال و وطن

وان که بیهـــوده بگــــذراند عـمر

هست نــــادان و ابله و کودن

وان که ایمان به دین خویش نداشت

از بدیــــهای او مـــباش ایمن

وان کــــه قــــدر شــرف نداند باد

ذل و فقــــــــرش قبا و پیراهن

وان که اسراف پیشه کرد به مــــال

نشــــــود شمع خانه اش روشن

وان که حب وطن نداشــــت به دل

مرده زان خوبـــتر به مذهب من

ای وطــــن ای دلِ مــــــــــرا مأوا

ای وطـــــــن ای تنِ مرا مسکن

ای وطن ای تو نور و ما همه چشــم

ای وطن ای تو جان و ما همه تن

ای مرا فــکرت تــــــــو در خـــاطر

وی مرا منّـــــــــت تو بر گردن

ای تراب تــــــــو بهتر از کـــــــافور

ای فضـــــــای تـــــــــو به ز باد بهار

ای نسیم تو خـــــــوشتر از لادن

ای هــــوای تو به ز مشک ختن

ای تــف غیـــــــرت تــو خاره گداز

ای مــــــی همت تو مرد افکن

پشه با یاری تو پیـــــــــــل شـــــکار

روبه از نیــــــروی تو شیر اوژن

ای عیون کریمـــــه را منــــــــــــظر

ای عظام رمـــــــــــیمه را مدفن

ای غــزالان شوخ را گلــــــــگشت

ای درختـــــان سبز را گلــــشن

نار تـــــــــو خوبتر ز بــــرد و سلام

خار تو تـــــازه تر ز ورد و سمن

با تـــــــــو بر زهر جــــان ما مشتاق

بی تو با نور چـــــــشم ما دشمن

از تو گر رو کنم به دار ســــــــــرور

هست در دیده ام چــو نور حزن

از هوای تو مغزم آن شــــــــــــــنود

که رسول خدا ز بــــــــــاد یمن

ای به یاد تو در سرای سپنــــــــــــج

ای به نام تـــــــو در جهان کهن

تخت جمشــــــــــــــید و افسر دارا

تیغ شــــــــــاپور و رایت بهمن

ای به مهر تو با هــــــــــــــزار اسف

ای به راه تـــــــــو با هزار شجن

خسته در هر رهی دو صد بهــــــــرام

بسته در هر چهـــی دو صد بیژن

ای ز شاپور و اردشیـــــــــــر به پای

مانده آباد دشــت و باغ و چمن

ای زبهرام و یزد گرد به جـــــــــــای

ای پی نرگس تو غرقه به خـــــــــون

مانده ویـــران دیار و ربع و دمن

چشم اســـــــــفندیار رویین تن

ای سپرده هـــــــــــزار دستـــــــانت

خانه و آشیــــــان به زاغ و زغن

ای پس از صد هزار رود و ســــــرود

خـــواسته از سرای تو شـــــیون

از هــــــــــــــوای تو هر که برگردد

متوسل بود به جبت و وثــــــــن

وثنی بهترســــــت از آن که به صدق

نپرستــــــــــد تو را بسان شمن

ای برادر بتـــــــــــــــاب از آتش ما

آن دلی را کــه سخت تر ز آهن

گریه کن بر وطن کــــــه گریه ی تو

چشم دل را همــــی کند روشن

به هوای وطن ن گریـــــــــــــــند

گر نگریی تو کمتــــــری از زن

شعرهای میهنی، برای بیان حسّ غرور،

عظمت و افتخار ملّی سروده می شوند. به هنگام

خواندن این گونه متن ها باید با حفظ استواری کلام

و تأکید بر واژگان کلیدی متن، همچون وطن

لحن مناسب و آهنگ حماسی را به کار گرفت.

معنی واژه های درس

شکوهمند : با شکوه ، با عظمت

اراده :میل ،قصد ،خواستن

پیکره: جسم ، صورت ، مجسمه

گزند: آسیب

عزّت : بزرگی ، ارجمندی

گستاخی: جسارت ، پررویی

خبل : گروه ، دسته

جان بر کف : آماده ی مرگ ، جانباز

بنیان : پی ، ساختمان ، شالوده

حامیان : طرفداران

تازش : حمله

رشید: دلیر ، شجاع

قلل : جمع قله

سیما : چهره

عرصه : میدان ماوا : پناهگاه

اهریمن : شیطان

ناموس : شرف ، آبرو

حب : دوستی

هجوم : حمله

همت : تلاش ،بلند نظری، اراده

تعهد: . پیمان، عهده داری، ضمانت،

تخصص: استادی،مهارت،کاردانی،

زیور: زینت و آرایش

معنی ابیات

1-ای وطن ای دل مرا مأوا . ای وطن ای تن مرا مسکن
ای سرزمینم ، که پناهی برای دل وروح منی . ای میهنم ، ای که برای تنم خانه هستی

2-ای وطن ای تو نور و ما همه چشم .ای وطن ای توجان وماهمه تن.
ای میهنم ، ای که تو مانند نور هستی و ما همه مانند چشم که به نور نیاز دارد .ای میهنم ای که تو مانند روح هستی و ما تن برای این روح

3-نکته ای گویمت که گر شنوی . شاد ، مانی به جان و زنده به تن
نکته ای را میخواهم برای تو باز گو کنم که اگر بشنوی . با تمام دل و جان خود شادمان می شوی

4-آدمی را چو هفت مهر به دل . نَبُوَد کم شمار از اهریمن
انسان اگر محبت و علاقه هفت چیز را در دل . خود نداشته باشد از شیطان هم او را باید پایین تر دانست

5-مهر ناموس وزندگانی و دین .عزّت وخاندان و مال و وطن
علاقه به آبرو و زندگی و دین . شرف و خانواده و مال وثروت و وطن

6-وآن که حبّ وطن نداشت به دل .مرده زان خوب تر به باور من
و کسی که میهن دوستی و علاقه به وطن را در دل خود نداشته باشد. به اعتقاد من مرده از او بهتر است
ادیب الممالک فراهانی

خود ارزیابی

1 . در متن درس، سرزمین ایران با چه ویژگی هایی توصیف شده است؟

سرزمینی بزرگ و عزیز و شکوهمند است که دین ، زبان ، فرهنگ و جسم ما در آن پروش یافته است

2 . دربارۀ ارتباط حدیث <<حبُّ الوطنِ مِنَ الایمان >> با محتوای درس، توضیح دهید.

معنی حدیث این است که (( دوست داشتن سرزمین مادری جزئی از ایمان است )) و ما این را در طول تاریخ و

بویژه در دوران دفاع مقدس دیده ایم که جوانان این کشور برای دفاع از سرزمین مادری خود چگونه از وطن خود

با اتکا به خداوند متعال دفاع کردند

3 . به نظر شما برای عزّت و سربلندی ایران اسلامی در عرصه های جهانی چه باید کرد؟

باید در راه علم و دانش کوشش فراوانی انجام دهیم چون همانطور که فردوسی گفته است توانا بود هر که دانا بود

و وقتی ما دانا باشیم این توانایی را خواهیم داشت که ایران را در عرصه های جهانی سربلند و عزیز کنیم

صفت اشاره،صفت شمارشی

وابسته های اسم(2)

دانش زبانی

به جمله های زیر، توجّه کنید.

1. آن قهرمان، پیروز شد.

2. من این میز را ساختم.

در هر دو گروه اسمی مشخص شده، کلمۀ )آن، این( پیش از اسم، <<صفت اشاره >> است که

دربارۀ دوری و نزدیکی آن اسم توضیح می دهد. چون صفت اشاره قبل از اسم می آید، <<وابستۀ

پیشین >> اسم، خوانده می شود. اکنون جمله های زیر را بخوانید:

3. چهار دانش آموز به همان کلاس آمدند.

4. اوّلین گروه در این مسابقه پیروز شدند.

به گروه های اسمی مشخص شده در جمله های 3 و 4 توجّه کنید. در هر دو گروه اسمی،

کلمه ای که قبل از اسم آمده است، صفت شمارشی است و دربارۀ شمار اسم توضیح می دهد.

اعداد اصلی )یک، دو، سه و .( و ترتیبی )اوّلین، دومین، سومین و .( صفت شمارشی

هستند. صفت های شمارشی که پیش از اسم می آید ، وابستۀ پیشین اسم نامیده می شود. اکنون

گروه های اسمی جمله های 1 تا 4 را به هسته و وابسته، تقسیم می کنیم.

گروه اسمی

وابستۀپیشین		هسته
صفت اشاره	صفت شمارشی	هسته
آن	----	قهرمان
این	----	میز
---	چهار	دانش آموز
همان	----	کلاس
---	اولین	گروه
این	---	مسابقه

فعالیت های نوشتاری

1-چهار کلمۀ مهمّ املایی از متن درس بیابید و برای هر کدام، یک متضاد و یک مترادف

بنویسید

2-جمله های زیر را به اجزای آن تجزیه کنید؛ سپس هسته و نوع وابستۀ گروه های اسمی

را مشخص کنید

دشمن بی رحم بمب بر مردم بی گناه، فرو می ریخت

این ملّت شجاع ، در هشت سال، حماسه های شگفت انگیز آفریدند

نهاد	مفعول	متمم	فعل
دشمن بی رحم	بمب	مردم	فرو می ریخت
این ملت شجاع	حماسه های شگفت انگیز	هشت سال	آفریدند